Η μέχρι σήμερα αδημοσίευτη αυτή συνέντευξη, δόθηκε λίγα χρόνια πριν τον θάνατό του Κύρκου με την παράκληση του ιδίου να προβληθεί όταν δεν θα ζει πια.
Σε αυτή, μιλά για την 50χρονη πορεία του στην Αριστερά ενώ ταυτόχρονα αναλύει την πολιτική του σκέψη.
Μέσα από την προσωπική του αφήγηση, ο Λεωνίδας Κύρκος περιγράφει τα πιο μεγάλα γεγονότα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας: από την κατοχή και τα Δεκεμβριανά, στην Δικτατορία και την εξορία, στην διάσπαση του ΚΚΕ, στην ίδρυση του κόμματος του Συνασπισμού αλλά και την δύσκολη σχέση που είχε με τον Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ εξηγεί το τι θα πρέπει να επιδιώκει η ίδια η Αριστερά όσο και οι πολίτες που ελπίζουν σε αυτήν.
Μεταξύ άλλων ο Λεωνίδας Κύρκος ζητά «το νέο Σύνταγμα να βασιστεί σε μία αντίληψη, ότι η δημοκρατία επιβάλει την συναίνεση. Υπάρχει μια μεγάλη αρρώστια της Δημοκρατίας στις μέρες μας, αλλά για να υπάρξει η συναίνεση χρειάζεται πρώτα να καλλιεργηθεί η κουλτούρα της συναίνεσης».
Αναφέρεται στη γνωριμία του με τον Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά και για τη γνωριμία του με την Καλλί Σμπαρούνη μια μαχητική φοιτήτρια της Ιατρικής αφιερωμένη στην αντιστασιακή δράση, η οποία έγινε η γυναίκα που θα του χαρίσει δυο γιους και με την οποία θα παραμείνει συνοδοιπόρος για περισσότερα από 50 χρόνια, ενώ περιγράφει και την ζωή του στη Μακρόνησο, όπου πήγε το 1946.
Η επιστροφή από το Μακρονήσι βρήκε τον Κύρκο και τους συντρόφους του με λίγες επιλογές. Εκείνη την εποχή, όσοι επιστρέφουν από την εξορία ψάχνουν έναν τρόπο είτε να φύγουν σε χώρες του ανατολικού μπλοκ, είτε να βρεθούν στο πλευρό του Δημοκρατικού στρατού που ακόμη μάχεται στα βουνά. Τότε ο μοναδικός δρόμος για το βουνό είναι από την Ιταλία και την Γιουγκοσλαβία. Αυτόν τον δρόμο θα επιλέξει και ο Κύρκος στις αρχές του 1948. Κρυμμένος στο αμπάρι ενός καραβιού μαζί με άλλους συντρόφους – ανάμεσά τους και τον Μανώλη Γλέζο - ο Κύρκος θα ξεκινήσει ένα ταξίδι που θα διαρκέσει πολύ πιο λίγο, απ’ όσο εκείνος είχε σχεδιάσει και φανταστεί.
«Μείναμε λοιπόν στο καράβι και την άλλη μέρα το πρωί σαλπάραμε, αλλά μόλις σαλπάραμε, έξω από την Ψιτάλεια ακούσαμε τον θόρυβο του καταδιωκτικού που ερχότανε και μας τσίμπησε και περάσαμε από εκεί και ύστερα στα υπόγεια της ασφάλειας του Πειραιά, κάτσαμε εκεί περίπου δύο μήνες, μας ανέκριναν και από εκεί μας στείλανε στην φυλακή». Για έναν ολόκληρο χρόνο ο Κύρκος θα περιμένει την δίκη του στο κελί νούμερο 5 στις φυλακές των Βούρλων. Στο διπλανό κελί, ο Μανώλης Γλέζος.
«Ήρθε η ώρα της απολογίας, απολογηθήκαμε και ύστερα από 2-3 μέρες απαγγέλθηκε η κατηγορία. Θάνατος για τέσσερις, ισόβια για πολλούς».
Για τις επόμενες 10 ημέρες, ο Κύρκος θα περιμένει την εκτέλεσή του. Η παρουσία του Γλέζου θα αποδειχθεί καταλυτική. Τηλεγραφήματα που υπογράφουν μεγάλες προσωπικότητες φθάνουν στην Αθήνα. Από τον Πάπα ως τον Ντε Γκωλ, όλοι ζητούν να μην εκτελεστεί ο πρώτος αντιστασιακός της Ευρώπης.
Το ‘61 ο Κύρκος είναι πια βουλευτής Ηρακλείου με την ΕΔΑ. Εκείνη την εποχή επιστρέφει στην Ελλάδα ένας παλιός του γνώριμος. Ο Ανδρέας Παπανδρέου θα ταράξει στα χρόνια που έρχονται πολλές ισορροπίες. Ο Κύρκος γρήγορα συνειδητοποιεί ότι με τον Παπανδρέου κινούνται στον ίδιο πολιτικό χώρο και ότι μία συνεργασία θα μπορούσε να ωφελήσει και τους δύο. Αυτός είναι και ο λόγος που αναζητά μία μόνιμη γραμμή επικοινωνίας με τον Ανδρέα.
Ο Λεωνίδας Κύρκος είναι ένας από τους πρώτους που συλλαμβάνεται το βράδυ της 21ης Απριλίου, Θα περάσει τα 5 από τα 7 χρόνια της δικτατορίας στην φυλακή.
Την περίοδο εκείνη οι διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα ηγετικά στελέχη της ΕΔΑ και του ΚΚ εσωτερικού γίνονται ολοένα και πιο έντονες. «Η διάσπαση άρχισε από το μεγάλο πρόβλημα που είναι το κέντρο της καθοδήγησης, έξω ή μέσα;» αναφέρει.
Τον Φεβρουάριο του 1968 στην Βουδαπέστη συγκαλείται η 12η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Εκεί μένουν ακάλεστα κάποια μέλη της που δρουν στην Ελλάδα. Στην ολομέλεια ιστορικά στελέχη του κόμματος διαγράφονται με αποτέλεσμα το ΚΚΕ να διασπαστεί και όσοι αποχωρούν να συγκροτήσουν το ΚΚ εσωτερικού. Ο Κύρκος μαθαίνει τις εξελίξεις από την φυλακή.
Στις 23 Ιουλίου 1974 η δικτατορία καταρρέει. Ο Κύρκος σημειώνει ότι «η Μεταπολίτευση έγινε απόντος του λαού».
Αναφερόμενος στο 1981 και στον Ανδρέα Παπανδρέου λέει «ο Ανδρέας δεν έκανε καμία φιλική χειρονομία προς εμάς, καμία απολύτως. Και μάλιστα μπορώ να πω ότι η στάση του ήταν πολύ φιλική προς το ΚΚΕ και ενισχυτική του ΚΚΕ και τελείως αρνητική προς εμάς (ΚΚΕ εσωτερικού)».
Τον Μάιο του 1986 το ΚΚΕ εσωτερικού διασπάται και ο Κύρκος ιδρύει την Ελληνική Αριστερά. Ως αρχηγός της θα προσπαθήσει να μειώσει την πόλωση που υπάρχει μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων και για αυτό καλεί τους δύο αρχηγούς Μητσοτάκη αλλά και Παπανδρέου να μιλήσουν και σε συνέδριο της ΕΑΡ σαν μία κίνηση συναίνεσης μία εποχή που η πόλωση ήταν κυρίαρχη στο πολιτικό παιχνίδι. Δεν αποδέχονται όμως την πρόσκληση του και οι δύο αρχηγοί…
Η ΕΑΡ δεν θα έχει πολλά χρόνια ζωής. Το 1989, 3 χρόνια μετά την ίδρυση της, ο Λεωνίδας Κύρκος μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη αρχηγοί ο ένας της ΕΑΡ και ο άλλος του ΚΚΕ και μετά από χρόνια πολιτικού συναγωνισμού αποφασίζουν να κάνουν μία πολιτική υπέρβαση. Λίγο πριν τις εκλογές του 1989 Κύρκος και Φλωράκης συμμαχούν συγκροτώντας ένα καινούργιο κόμμα τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου.
Ο Συνασπισμός κατεβαίνει στις δύο ταραχώδεις εκλογικές αναμετρήσεις του 1989. Στις εκλογές του Ιουνίου η ΝΔ δεν καταφέρνει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση και έτσι Μητσοτάκης Κύρκος και Φλωράκης συμφωνούν να σχηματίσουν κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον Τζανή Τζανετάκη. Η συνάντηση εκείνη θα παραμείνει έκτοτε ιστορική.
Λέει χαρακτηριστικά: «Τη θυμάμαι, ήταν στο σπίτι του, τότε με τα περίφημα ντολμαδάκια της Μαρίκας. Δεν είχε τίποτα το μυστηριώδες αυτή η συνάντηση. Και όταν μας είπαν με ποιους όρους θα γίνει αυτή η συνεννόηση, τους είπαμε ότι θα γράψουμε εμείς τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης και εσείς θα εγγυηθείτε την εφαρμογή τους. Πραγματικά το κείμενο των προγραμματικών δηλώσεων του Τζανετάκη το έγραψα εγώ και ο Τζανετάκης δεν έκανε καμία αλλαγή στο κείμενο που του παρουσιάστηκε».
Αναφερόμενος στην παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου και των 3 υπουργών του στο Ειδικό Δικαστήριο, παραδέχεται ότι παρασύρθηκε. «Ψυχολογικά κρίνοντας το πράγμα, νομίζω ναι. Πολιτικά κρίνοντας νομίζω ότι μας παρέσυρε η ομοβροντία του Τύπου, η ομοφωνία του Τύπου. Δεν υπήρχε καμία φωνή διαφορετική στο θέμα αυτό. Και βλέποντας εκ των υστέρων τα πράγματα και τη συνέχεια των σκανδάλων και σήμερα, πιστεύω ότι εκείνη ήταν μια αφετηρία, μας επηρέασε πάρα πολύ το μόνο αποδειγμένο σκάνδαλο, το σκάνδαλο με τον Κουτσόγιωργα. Αυτή η απόλυτη ταύτιση του Ανδρέα με τον Κουτσόγιωργα, που ήταν μια αμφισβητούμενη προσωπικότητα, με τον οποίο είχε πάντως δεσμούς πέραν των φιλικών, δικηγόρος του σε όλες τις υποθέσεις του κτλ. Αυτό μας επηρέασε σε σημαντικό βαθμό, και ήταν το μόνο αντικειμενικό στοιχείο που είχαμε στα χέρια μας» λεει.
Σημειώνει ακόμα «εγώ τον Ανδρέα τον αγαπούσα, όχι απλώς τον εκτιμούσα» αλλά του καταλογίζει μεγάλα λάθη και ένα από τα κυριότερα είναι ο κύκλος και η ποιότητα των συνεργατών του. «Ήταν βαθιά διεφθαρμένος, ο Αντρέας, τον είχε καταλάβει το πάθος της εξουσίας και σε αυτό θυσίαζε πάρα, πάρα πολλά. Θυσίαζε και τους στενούς του συνεργάτες ακόμα και επέλεγε τους ανθρώπους οι οποίοι μπορούσαν να τον συνδράμουν σε πράγματα τα οποία δεν ήταν άξια λόγου Υπήρξαν και αξιόλογοι άνθρωποι στο περιβάλλον του. Δεν τους άκουσε, δεν τους ενστερνίστηκε, προτίμησε να έχει σχέση με υποκοσμικούς ανθρώπους», αναφέρει.
Ο Λεωνίδας Κύρκος σφράγισε με το ανοιχτό του μυαλό, την ευπρέπεια και την αίσθηση ευθύνης απέναντι στην χώρα δύο γενιές. Σε όλη του την πολιτική ζωή προσπάθησε πέρα από κάθε τι να ενώσει και να συνθέσει απόψεις και πολιτικές. Μίλησε για μετριοπάθεια και συναίνεση την εποχή που η σκληρή κομματική αντιπαράθεση κυριαρχούσε. Για αυτόν, οι πολιτικοί και τα κόμματα πρέπει τελικά να συνεργάζονται όταν το απαιτεί το εθνικό συμφέρον. Η συνεργασία αυτή όμως που τόσο επιθυμούσε δεν ήρθε ποτέ όπως εκείνος την είχε φανταστεί. Αυτό είναι που παρέμεινε και το μεγάλο του παράπονο, ίσως ακόμη και μέχρι το τέλος.
«Έχασα τη μάχη και μέσα στο κόμμα μου. Σήμερα είμαι απόβλητος και από το κόμμα μου. Με θεωρούν δεξιό, με θεωρούν ότι τους πάω στην ουρά του ΠΑΣΟΚ, σήμερα φυσικά μου πέφτει πολύ λιγότερος λόγος από ότι άλλοτε, αλλά πιστεύω ότι αυτή η ευκαιρία χάθηκε για την Ελλάδα. Θα μπορούσε να γίνει μια πολύ μεγάλη παράταξη, δημοκρατική, που να κυβερνήσει για χρόνια τον τόπο, και να τον κυβερνήσει με έμπνευση, όχι έτσι μπακάλικα. Κι όμως βέβαια το ερώτημα υπάρχει γιατί αυτή η γραμμή επικράτησε και δεν επικράτησε η δική μας η γραμμή; Σε αυτό δεν έχει απαντήσει η ιστορία ακόμα. Ίσως γιατί αυτός ο λαός θέλει τις αδιαλλαξίες, θέλει τις κάθετες αντιπαραθέσεις. Θέλει το εμείς και εσείς. Και εμείς προτείναμε κάτι άλλο».
(skai)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου