"Η ανάπτυξη της χώρας μπορεί να έρθει από την θάλασσα και την παράδοσής της"

Η Ελλάδα διαθέτει δύο συγκριτικά πλεονεκτήματα. Την μακραίωνη και εξέχουσα ιστορίας της και την θάλασσα, με ότι  αυτό συμπεριλαμβάνει. 

Ο συνδυασμός των δύο μπορεί να δημιουργήσει ένα επιπλέον αξιοποιήσιμο πλεονέκτημα που μπορεί να συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, η οποία σήμερα το έχει πιο πολύ ανάγκη από ποτέ. Ο θαλάσσιος τουρισμός και μάλιστα όταν αυτός γίνεται με παραδοσιακά ελληνικά σκάφη αναμφίβολα θα δώσει ουσιαστική οικονομική βοήθεια στην χώρα, σε σταθερή και ανοδική βάση. 

Το  σύμπλεγμα (cluster) του θαλάσσιου τουρισμού με παραδοσιακά σκάφη αποτελεί μια από τις πιο εύρωστες οικονομικά αγορές της Δυτικής Ευρώπης, της Βορείου Αμερικής και της Ωκεανίας, με τζίρους δισεκατομμυρίων δολαρίων και εκατομμύρια εργαζόμενους (με άμεσο και έμμεσο τρόπο), καλά αμειβόμενους. Το ερώτημα που τίθεται είναι: Γιατί η Ελλάδα, που και ιστορία και αξιόλογη ναυτική παράδοση έχει, και θάλασσα πανέμορφη έχει, και ναυτικούς διαθέτει, και πλειάδα τουριστικών νησιωτικών και παράκτιων προορισμών διαθέτει, δεν μπορεί να αναπτύξει το αυτονόητο; Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα, σχετικά θέματα και παρουσιάσεις ξένων «καλών πρακτικών» αναπτύχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ημερίδα για τα Παραδοσιακά Σκάφη, στο Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης. 

Η ημερίδα  πραγματοποιήθηκε στις 28.01.2012 στο Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης στο Πέραμα, και ουσιαστικά ήταν η «πρώτη» δημόσια παρουσίαση του Μουσείου στο ευρύ κοινό, μετά την μετακόμιση του από την Πέτρινη Αποθήκη του ΟΛΠ στις νεόδμητες εγκαταστάσεις του Δήμου Περάματος, δίπλα στην Πύλη Παλάσκα του Ναυστάθμου. Δημόσια «πρώτη» ήταν και για τον νεοσυσταθέντα σύλλογο «Πρωτέα» και συνδιοργανωτή της Ημερίδας, ο οποίος στις καταστατικές του δράσεις είναι μεταξύ άλλων η διάσωση των παραδοσιακών σκαφών και η εκπαίδευση στους παραδοσιακούς τρόπους ναυπήγησης και λειτουργίας των σκαφών αυτών. 

Την ημερίδα  «άνοιξε», ως Υφυπουργός για θέματα Ναυτιλίας, ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης ενώ συμμετείχαν πέντε στελέχη του οργανισμού Εuropean Maritime Heritage (ΕΜΗ) από τη Σουηδία, την Ολλανδία, τη Βρετανία και την Ισπανία.

Ο κ. Γεωργιάδης κατά τον χαιρετισμό του επεσήμανε  ότι η νεολαία πρέπει να γυρίσει  με γνώση και επίγνωση της ιστορικής  ευθύνης της στη ναυτοσύνη  και στον κάματο της ναυπηγοεπισκευής .

«Σ’ αυτήν την κατεύθυνση η πολιτεία ως αρωγός διαθέτει ευήκοα ώτα και ανοικτό νου προκειμένου να διατηρήσει σε υψηλό επίπεδο την ελληνική ναυτιλία και να επιδείξει το ιστορικό υπόβαθρο και τη σημασία της ναυτικής κληρονομιάς».

Στην  ημερίδα παρέστησαν ο Βουλευτής Β’ Πειραιώς κ. Γ. Ανατολάκης, ο Δήμαρχος Περάματος κ. Π. Ζουμπούλης και ο αντιδήμαρχος κ. Π. Μπεσίρης, η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής κα. Μ. Καλτσά, ο Αντιπρόεδρος της ΟΝΝΕΔ και πολιτευτής Α’ Πειραιώς της ΝΔ κ. Κ Κατσαφάδος, ο Αρχιεπιστολέας της Διοικήσεως Ναυτικής Εκπαίδευσης του Πολεμικού Ναυτικού κ. Ν. Μαρίνης καθώς και οι τέως δήμαρχοι Περάματος Γ. Γλύκας και Γ. Πατσιλινάκος, οι οποίοι έκαναν και σχετικό χαιρετισμό. Χαιρετισμό απεύθυνε και το national contact της ΕΜΗ στην Ελλάδα κ. Ν. Βλαβιανός.

Τον συντονισμό της ημερίδας έκανε ο διευθυντής του newsbomb.gr κ. Χ. Λαζαρόπουλος.  

Οι  επισημάνσεις

Ο πρόεδρος του συν-διοργανωτή της ημερίδας, του συλλόγου παραδοσιακών σκαφών «Πρωτέας», κ. Θ. Τόπακας επεσήμανε ότι αποτελεί ύψιστη ανάγκη η διατήρηση της ναυτική κληρονομιάς η οποία δείχνει την Ελλάδα της ανάπτυξης, της υπερηφάνειας και της δραστηριότητας στα τέσσερα σημεία των οριζόντων.

Στο ίδιο πλαίσιο και με το δεδομένο ότι το Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης εισάγει το Πέραμα στο πολιτιστικό χάρτη της πρωτεύουσας αλλά και της Ελλάδας, ο Πρόεδρος του Μουσείου Δρ Ευ. Κυριαζόπουλος επεσήμανε ότι πρόκειται για έναν ιδιωτικό πολιτιστικό φορέα, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ο οποίος ιδρύθηκε το 1992 από ανθρώπους με μεράκι κι αγάπη για τη θάλασσα και την ελληνική ναυτοσύνη.

Ο Πρόεδρος του ΕΜH Περ Τζέσσιν (Per Jessing) υπογράμμισε ότι η χρήση παραδοσιακών σκαφών στην Ευρώπη συνιστά σοβαρή οικονομική δραστηριότητα ύψους 250 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ ανέφερε πως μόνο στη Σουηδία η χρήση 10.000 παραδοσιακών σκαφών για επί δέκα ημέρες από δέκα άτομα μπορεί να αποφέρει έσοδα 100 εκατ. ευρώ.

Ο γραμματέας της EMH κ. Τέντο Φρούιτχοφ (Thedo Fruithof) σημείωσε ότι τα παραδοσιακά σκάφη έχουν πολιτιστική τουριστική, οικονομική και κοινωνική αξία. Μόνο στην Ολλανδία υπάρχουν 500 τέτοια σκάφη τα οποία δραστηριοποιούνται σε αγώνες, φωτογραφίσεις και εκθέσεις.

«Πρόκειται  για δραστηριότητες που συνηθίζονται στην ΕΕ, είναι χαρακτηριστικό το σχετικό φεστιβάλ στη Βρέστη της Γαλλίας που χαρακτηρίζεται ως το Γούντστοκ των παραδοσιακών σκαφών», εξήγησε ο ίδιος. Από το φεστιβάλ της Βρέστης έχει προκληθεί ανάπτυξη στην επαρχία της Βρετάνης από την προσέλκυση ειδικού κοινού. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην τελευταία διοργάνωση προσήλθαν 2,5 εκατ. επισκέπτες και προκάλεσε οικονομική δραστηριότητα της τάξης των 90 εκατ. ευρώ», επισήμανε. 

Ο ειδικός  σύμβουλος της EMΗ κ. Τζων Ρόμπινσον (Jonh Robinson) χρησιμοποίησε το παράδειγμα και την περιπέτεια του πλοίου «Αγγέλικα» που έγραψε ιστορία στην ελληνική ακτοπλοΐα.

«Αυτή είναι μια χαρακτηριστική καταγραφή της  ναυτική ιστορίας και κληρονομιάς. Να γνωρίζει ο ερευνητής  την ιστορία, τον  χαρακτήρα και  το τέλος ή τη διάσωση  ενός σκάφους» σημείωσε ο κ. Ρόμπινσον, ο οποίος παρουσίασε διεθνή παραδείγματα σαν τις εκστρατείες διατήρησης ιστορικών ιστιοφόρων, όπως το «Ρόμπιν» και το «Κάτι Σαρκ» στη Βρετανία.

Με  μια ενδιαφέρουσα διαφάνεια έδειξε πως το Ναυτικό Μουσείο της  Σκωτίας διέσωσε μέρος του  πλοίου «Αδελαΐς», το οποίο μετέφερε μετανάστες στην Αυστραλία, το 1864.

Αναφέρθηκε  επίσης στο φεστιβάλ της Βρέστης  παρουσιάζοντας τη συμμετοχή του  ιστορικού πλοίου «Φαλκούσα» και  διετύπωσε προτάσεις διατήρησης υποδομών όπως είναι οι δεξαμενές  στο Μπίρκενχεντ στο Άπλντορ  και Τσάθαμ.

Ο Ισπανός  βιολόγος κ. Πάμπλο Καρέρα (Pablo Carrera) στάθηκε στην ανάγκη της κανονιστικής παρεμβατικότητας (regular service) χάρη σε μια αποστροφή της ομιλίας του κ. Ρόμπινσον. Τόνισε ότι από το 2008 αναζητείται ενιαίο κανονιστικό πλαίσιο από την Ε.Ε. ώστε να υπάρξει ένα πλαίσιο προτύπων και κατασκευαστικών χαρακτηριστικών για τη διάσωση παραδοσιακών σκαφών.

«Σε αντίθεση με τη βόρεια Ευρώπη δυστυχώς Ισπανία , Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα δεν υπάρχει  η κατάλληλη γνώση  και επίγνωση στη  διατήρηση της  ναυτικής κληρονομιάς. Είναι επιτακτική ανάγκη να περιφρουρηθεί η ιστορία, να δημιουργηθούν ενιαίες βάσεις δεδομένων και να συγκροτηθεί ένα ψηφιακό αρχείο», τόνισε ο κ. Καρέρα. 

Δήλωσε  ότι χρειάζεται δυναμική συμμετοχή  των πολιτών σε πρωτοβουλίες τέτοιου  είδους, διότι είθισται η πολιτεία και οι υπουργοί να μην καταλαβαίνουν. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Ισπανού υπουργού Πολιτισμού, ο οποίος δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται την κοινωνική αξία μια τέτοιας πρωτοβουλίας.  

Το  ισχύον πλαίσιο

Ο Ευρωπαίος  αξιωματούχος - ειδικός της οδηγίας  ΚΟ 2009/45/ΕΚ κ. Πωλ Βαν Όμεν (Paul van Omen) ανέλυσε τον ισχύοντα ευρωπαϊκό κανονισμό και πως χαρακτηρίζεται ιστορικό ένα σκάφος έκανε ειδική αναφορά στην αξιοποίηση ιστορικών Ε/Γ-Ο/Γ που κατασκευάστηκαν πριν από το 1965.

Τα  κράτη καθορίζουν το πλαίσιο υπό  το οποίο διαμορφώνεται το νέο πλαίσιο λειτουργίας της ναυτικής κληρονομιάς και παράδοσης σύμφωνα με το κ. Όμεν, ο οποίος είπε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη διαβουλεύσεις σχετικώς με τα χαρακτηριστικά των σκαφών και τις ανάγκες των χωρών –μελών της ΕΕ.

«Οι συζητήσεις αυτές έχουν πολύ σοβαρό χαρακτήρα και δεν είναι τυχαίο πως επί 35 χρόνια στην Ολλανδία αναζητείται ο τρόπος χαρακτηρισμού ενός σκάφους ως ιστορικού αν χαρακτηρίζεται διεθνές και πως μπορεί να θωρακιστεί η ασφάλεια του», είπε.

Ο Πρόεδρος του Ομίλου Φίλων Παραδοσιακών Σκαφών κ. Ν. Καβαλιέρος παρουσίασε προτάσεις του Ομίλου προς την κυβέρνηση για τη δημιουργία Πλωτών Μουσείων, πρότεινε τη διεξαγωγή αγώνα παραδοσιακών σκαφών ανά δύο έτη και έθεσε προβληματισμό εργασίας της διατήρησης παραδοσιακών καρνάγιων σε περιοχές όπως είναι το Μεγάλο Πεύκο και η Καβάλα.

Το  μέλος του διοικητικού συμβουλίου του «Πρωτέα» κ. Ν. Βλαβιανός εξέθεσε τα προβλήματα και τη σημερινή πραγματικότητα για τα παραδοσιακά σκάφη στην Ελλάδα και έκανε μια ομιλία μέσα από την καρδιά του που συγκίνησε τους παρευρισκόμενους .

Σχετικά με το νομικό καθεστώς για τα παραδοσιακά  πλοία, τα καρνάγια, την εκπαίδευση και τα ευρωπαϊκά προγράμματα  χρηματοδότησης μίλησε ο κ. Γ. Καββαδίας, μέλος του «Πρωτέα». Τέλος ο πρόεδρος του Μουσείου Ναυτικής Παράδοσης παρουσίασε την 20χρονη πορεία του Μουσείου και επεσήμανε ότι εκθέματα έχουν παρουσιαστεί σε δεκάδες διεθνείς εκθέσεις στις ΗΠΑ, την Πορτογαλία, τη Γαλλία και την Ιταλία αλλά και στην Ελλάδα.

Στην  ημερίδα παρέστησαν επίσης ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ κ. Α. Αντωνίου, ο απόστρατος Ναύαρχος του Λιμενικού Σώματος κ. Ν. Καβαλιέρος o οποίος είναι ο Πρόεδρος του Ομίλου Φίλων Παραδοσιακών Σκαφών, ο Πρόεδρος της Ένωσης Πλοιοκτητών Ελληνικών Σκαφών Αναψυχής κ. Α. Στελλιάτος, οι κατασκευαστές παραδοσιακών σκαφών κ. Εμ. Ψαρράς και Μ. Σπανόπουλος, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Περάματος Π. Λαμπρινάκος και Π. Σπυρίδωνος, οι εκδότες Δ. Κανδεράκης και Τ. Μαυρέας, ο πρόεδρος της τοπικής της ΝΔ στο Πέραμα Ηλ. Ορφανός κ.ά.