Armageddon: Η μυστική συμφωνία των Ιμίων στο φως 15 χρόνια μετά

-Ελλάδα και Τουρκία συμφώνησαν να απομακρύνουν στρατιώτες, πλοία, και σημαίες από τα Ίμια και να μην επιστρέψουν
-Αυτό αναφέρει επίσημη επιστολή του τότε υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ προς τους ομολόγους του Ελλάδας και Τουρκίας
-“Η κυβέρνηση μας διαβεβαίωσε ότι δεν θα τοποθετήσει τη σημαία της ή οπλισμένο προσωπικό" αναφέρει το έγγραφο

Δεκαπέντε χρόνια μετά την κρίση των Ιμίων κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους τρεις Έλληνες αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού - υποπλοίαρχος Χ. Καραθανάσης, υπ. Π. Βλαχάκος και αρχικελευστής Ε.Γιαλοψός - και που για πολλούς άφησε τις βραχονησίδες να θεωρούνται "γκρίζα ζώνη" έρχεται στο φως επιστολή του τότε αμερικανού ΥΠΕΞ που περιγράφει με γλαφυρό τρόπο πως και με τι ανταλλάγματα δεν οδηγηθήκαμε σε πόλεμο.

Το έγγραφο έρχεται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα, από την Καθημερινή της Κυριακής. Συντάχθηκε - μετα τη μεσολάβηση του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ ο οποίος χειρίστηκε την κρίση και την απεμπλοκή, εκ μερους των ΗΠΑ που φοβούνταν σύρραξη- από τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Γουόρεν Κρίστοφερ. Απευθυνόταν προς τους ομολόγους του Ελλάδας και Τουρκίας και φέρει ημερομηνία 2 Φεβρουαρίου 1996.

Σε αυτή αναφέρεται: “Οι διαβεβαιώσεις που μας προσέφεραν η Ελλάδα και η Τουρκία ότι θα απομάκρυναν τα πλοία, το προσωπικό και τις σημαίες – με έναν αλληλοδιάχικο και συντονισμένο τρόπο – επέτρεψε σε κάθε πλευρά να υποχωρήσει από το χείλος (του πολέμου) με αξιοπρέπεια. Η κυβέρνησης της (μίας χώρας) μας έχει διαβεβαιώσει ότι δεν θα τοποθετήσει τη σημαία της ή οπλισμένο προσωπικό της στις νησίδες. Προσδίδουμε μεγάλη βαρύτητα σε αυτή τη διαβεβαίωση από έναν σύμμαχο του ΝΑΤΟ. Προσδίουμε εξίσου μεγάλη βαρύτητα στις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησής σας ως προς τα ίδια και το έχουμε διαβιβάσει προφορικά και γραπτώς στην κυβέρνησης της άλλης χώρας”.

Την επιστολή παρέδωσαν σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Καθημερινής στους κ.κ. Πάγκαλο και Μπαικάλ, ο πρέσβης στην Αθήνα Τόμας Νάιλς και ο επιτετραμένος στην Άγκυρα Φρ. Ρίτσαρντοόυν στις 6 Φεβρουαρίου, αντίστοιχα.

Η σχετική δέσμευση εκ μέρους της Ελλάδας, επιβεβαιώνεται την επόμενη όταν στην προσπάθεια αποτροπής νέας πρόκλησης εκ μέρους της Τουρκίας στην Καλόλιμνο αυτή τη φορά, η Αθήνα διαμηνύει στην Ουάσινγκτον ότι η συμφωνία που εξασφάλισε ο Χόλμπρουκ αφορούσε μόνο τα Ίμια.

Τηλεγράφημα της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και τον κ. Κρίστοφερ Γουώρεν, αναφέρει: “Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με πληροφορίες περί παρουσίας ελληνικών στρατευμάτων στη νησία της Καλολίμνου κοντά στα Ίμια / Καρντάκ, το υπουργείο Εξωτερικών και το ελληνικό ΓΕΕΘΑ, είπαν ότι μόνο η νησίδα των Ιμίων καλύπτεται από τη συμφωνία απεμπλοκής που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ. Έτσι κατά την άποψή τους, η παρακείμενη νησιδα της Καλολίμνου δεν υπάγεται στη συμφωνία και δεν επιβεβαιώνουν ουτε διαψεύδουν την παρουσία ελληνικών στρατευμάτων (ή άλλων προσώπων) στην Καλόλιμνο (ή σε άλλα νησιά / νησίδες του Αιγαίου)”.

Το τηλεγράφημα επισημαίνει ότι “η πρεσβεία ενεργεί θεωρώντας πως η συμφωνία περί επανόδου στο προηγούμενο καθεστώς καλύπτει μόνο τα Ίμια / Καρντάκ και όχι άλλα γειτονικά νησιά / νησίδες” και ζητά την σχετική επιβεβαίωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Πράγματι στις 8 Φεβρουαρίου το αμερικανιικό ΥΠΕΞ απαντά ότι η Καλόλιμνος είναι ελληνική και ότι η συμφωνία αφορούσε μόνο τα Ίμια. "Οι Τούρκοι παραπονέθηκαν στην πρεσβεία μας ότι η Ελλάδα τοποθέτησε κάποιες στρατιωτικές δυνάμεις στη νήσο Καλόλιμνο, παραβιάζοντας τη συμφωνία που επέτρεψε στις δύο πλευρές να υποχωρήσουν από το χείλος της σύγκρουσης. Η συγκεκριμένη ενέργεια δεν παραβιάζει τη συμφωνία για την ταυτόχρονη απομάκρυνση στρατιωτικών δυνάμεων και σημαιών από τα Ίμια, την αποχώρηση των πολεμικων σκαφών και τη μη επιστροφή τους" αναφέρει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

"Καταστήσαμε σαφές ότι δεν αμφισβητούμε το δικαίωμα τους να αναπτύξουν αυτα τα στρατεύματα αλλά ανησυχούμε για το γεγονός ότι τέτοιου είδους αντιδράσεις είναι δυνατόν να παρερμηνευθούν και να προκαλέσουν αντιδράσεις στην Άγκυρα. Ο πρέσβης Τσίλας μεταβίβασε το μήνυμά αυτό στους υπουργούς Εξωτερικών Πάγκαλο και Άμυνας Αρσένη. Παραπονέθηκαν ότι επρόκειτο για ανάπτυξη ελληνικών δυνάμεων σε ελληνικό έδαφος και ότι δεν ήταν θέμα προς συζήτηση", προσθέτει.

Χρονικό της κρίσης

Στις 25 Δεκεμβρίου 1995 το τουρκικό φορτηγό Φιγκέν Ακάτ προσάραξε σε αβαθή κοντά στις βραχονησίδες. Ο πλοίαρχος αρνείται ελληνική συνδρομή από το λιμεναρχείο Καλύμνου λέγοντας ότι βρίσκεται σε τουρκική περιοχή.

Μετά από έντονες διαβουλεύσεις μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας στις 28 Δεκεμβρίου ελληνικά ρυμουλκά αποκολλούν το τουρκικό πλοίο και το οδηγούν στο Κιουλούκ της Τουρκίας. Την ίδια ημέρα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος πέφτει στα ελληνικά ύδατα ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Ο πιλότος διασώζεται με ελληνική βοήθεια.

Στις 29 Δεκεμβρίου το τουρκικό ΥΠΕΞ επιδίδει διακοίνωση στο ελληνικό ότι τα νησιά Ίμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο του νομού Μπόντρουμ (Αλικαρνασσός) και ανήκουν στην Τουρκία

Στις 25 Ιανουαρίου ο δήμαρχος Καλύμνου θορυβημένος από τις τουρκικές αξιώσεις υψώνει την ελληνική σημαία σε ένα από τα νησιά, μαζί με τον ιερέα και κατοίκους. Η εικόνα μεταδίδεται μέσω των τουρκικών ΜΜΕ στην Τουρκία και προκαλεί σάλο. Δημοσιογράφοι της εφημερίδας Χουριέτ μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια και υποστέλουν την ελληνική σημαία υψώνοντας την τουρκική. Η επιχείρηση βιντεοσκοπείται και προβάλλεται στην τουρκική τηλεόραση.

Ρεπορτάζ από Τουρκία μεταδίδεται στα ελληνικά ΜΜΕ

Το γεγονός παίρνει διαστάσεις και τουρκικά και ελληνικά πολεμικά πλοία κινούνται προς την περιοχή.

Στις 28 Ιανουαρίου περιπολικό του ΠΝ κατεβάζει την τουρκική σημαία και υψώνει την ελληνική. Βατραχάνθρωποι αποβιβάζονται νύχτα στα Ίμια χωρίς να γίνουν αντιληπτοί.

Στις 29 Ιανουαρίου ο τότε πρωθυπουργός Κ. Σημίτης στέλνει μήνυμα από το βήμα της Βουλής ότι η Ελλάδα θα απαντήσει σε όποια πρόκληση. Η τότε ομόλογός του Τανσού Τσιλέρ δηλώνει ότι την επόμενη ημέρα η ελληνική σημαία θα έχει κατέβει από τα Ίμια.

Στις 31 Ιανουαρίου (01.40) τουρκικές δυνάμεις αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια. Τέσσερις ώρες μετά ελικόπτερο του ΠΝ φεύγει από τη φρεγάτα “Ναυαρίνο” για να διαπιστώσει την παρουσία Τούρκων στη βραχονησίδα. Το ελικόπτερο πέφτει κάτω από συνθήκες που δεν έχουν διευκρινιστεί και παίρνει στο θάνατο τα τρία μέλη του πληρώματος. Είναι ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός.

Ενώ οι δύο χώρες βρίσκονται στα πρόθυρα της σύρραξης οι ΗΠΑ που παρακολουθούν στενά μεσολαβούν. Ο τότε πρόεδρος Κλίντον αναθέτει τη δύσκολη υπόθεση στον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ που επικοινωνεί με τις δύο κυβερνήσεις και τις καλέι να αποσύρουν τις δυνάμεις από τις βραχονησίδες. Οι δυνάμεις και των δύο χωρών αποχωρούν το πρωί της 31ης Ιανουαρίου υπό την επίβλεψη αεροσκαφών του 6ου αμερικανικού στόλου της Μεσογείου.

Λίγες ημέρες αργότερα από το βήμα της Βουλής ο Κ. Σημίτης ευχαριστεί την κυβέρνηση των ΗΠΑ, προκαλώντας αντιδράσεις από μερίδα των βουλευτών.